پس از بیعت مردم مدینه با امام (ع) (پس از بیعت مردم مدینه با امام (ع) این اوّلین سخنرانی آن حضرت در سال 35 هجری است.)

آنچه می‌گویم به عهده می‌گیرم، و خود به آن پای بَندم. كسی كه عبرت‌ها برای او آشكار شود، و از عذاب آن پند گیرد، تقوا و خویشتن داری او را از سقوط در شبهات نگه می دارد.
آگاه باشید، تیره روزی‌ها و آزمایش‌ها، همانند زمان بعثت پیامبر (ص) بار دیگر به شما روی آورد. سوگند به خدایی كه پیامبر (ص) را به حق مبعوث كرد، سخت آزمایش می‌شوید، چون دانه ای كه در غربال ریزند، یا غذایی كه در دیگ گذارند! به هم خواهید ریخت، زیر و رو خواهید شد، تا آن كه پایین به بالا، و بالا به پایین رود؛ آنان كه سابقه ای در اسلام داشتند، و تاكنون منزوی بودند، بر سر كار می آیند، و آنها كه به ناحق، پیشی گرفتند، عقب زده خواهند شد.

به خدا سوگند! كلمه ای از حق را نپوشاندم؛ هیچگاه دروغی نگفته ام؛ از روز نخست، به این مقام خلافت و چنین روزی خبر داده شدم. آگاه باشید! همانا گناهان چون مرکب‌های بدرفتارند كه سواران خود (گناهكاران) را عنان رها شده در آتش دوزخ می اندازند. آگاه باشید! همانا تقوا، چونان مركب‌های فرمانبرداری است كه سواران خود را، عنان بر دست، وارد بهشت جاویدان می‌كنند.
حقّ و باطل همیشه در پیكارند، و برای هر كدام طرفدارانی است. اگر باطل پیروز شود، جای شگفتی نیست، از دیر باز چنین بوده، و اگر طرفداران حق اندكند، چه بسا روزی فراوان گردند و پیروز شوند، امّا كمتر اتّفاق می‌افتد كه چیز رفته باز گردد.

می‌گویم: « كلمات امام (ع) پیرامون حقّ و باطل، از سخنان نیكویی است كه كلام كسی از سخن سرایان به آن نخواهد رسید، و بیش از آن چه كه ما در شگفت شویم، شگفتی، برابر آن فرومانده است، در این كلمات امام (ع) ریزه كاری هایی از فصاحت است كه نه زبان قدرت شرح آن را دارد، و نه انسانی می‌تواند از دَرّه های عمیق آن بگذرد، این اعتراف مرا كسانی كه در فصاحت پیشگام و با سابقه اند، درک می‌كنند.»

آن كس كه بهشت و دوزخ را پیش روی خود دارد، در تلاش است. برخی از مردم به عُرست به سوی حق پیش می‌روند، كه اهل نجاتند؛ و بعضی به كُندی می‌روند و امیدوارند؛ و دیگری كوتاهی می‌كند و در آتش جهنّم گرفتار است.

چپ و راست گمراهی، و راه میانه، جادّۀ مستقیم الهی است كه قرآن و آثار نبوّت، آن را سفارش می‌كند، و گذرگاه سنّت پیامبر (ص) است و سرانجام، بازگشت همه بِدان سو می‌باشد. ادّعا كنندۀ باطل نابود شد، و دروغگو زیان كرد، هر كس با حق در افتاد هلاک گردید. نادانیِ انسان همین بس كه قَدر خویش نشناسد.

آن چه بر اساس تقوا پایه گذاری شود، نابود نگردد. كشت زاری كه با تقوا آبیاری شود، تشنگی ندارد. مردم! به خانه‌های خود روی آورید، مسایل میان خود را اصلاح كنید، توبه و بازگشت پس از زشتی‌ها میسّر است. جز پروردگار خود، دیگری را ستایش نكنید و جز خویشتنِ خویش، دیگری را سرزنش ننمایید.