خطبه 13
نکوهش مردم بصره
(روز جمعه سال 36 هجری پس از پایان جنگ در مسجد جامع شهر در نكوهش مردم بصره فرمود:)
شما سپاه یک زن، و پیروان حیوان «شتر عایشه » بودید، تا شتر صدا میكرد میجنگیدید، و تا دست و پای آن قطع گردید، فرار كردید . اخلاق شما پَست، و پیمان شما از هم گُسسته، دین شما دورویی، و آب آشامیدنی شما شور و ناگوار است. كسی كه میان شما زندگی كند به كیفر گناهش گرفتار میشود، و آن كس كه از شما دوری گزیند مشمول آمرزش پروردگار میگردد. گویا مسجد شما را میبینم كه چون سینهی كشتیِ غرق شده است، كه عذاب خدا از بالا و پایین او را احاطه میكند، و سرنشینانِ آن، همه غرق میشوند.
و در روایتی است: سوگند به خدا، سرزمین شما را آب غرق میكند، گویا مسجد شما را مینگرم كه چون سینۀ كشتی یا چونان شتر مرغی كه بر سینه خوابیده باشد بر روی آب مانده است.
و در روایت دیگر: مانند سینۀ مرغ روی آب دریا.
و در روایت دیگری آمده : خاك شهر شما بد بو ترین خاکهاست، از همه جا به آب نزدیکتر و از آسمان دورتر، و نُه دَهم شرّ و فساد در شهر شما نهفته است. كسی كه در شهر شما باشد گرفتار گناه، و آن كه بیرون رود در پناه عفو خداست. گویی شهر شما را مینگرم كه غرق شده، و آب آن را فرا گرفته. چیزی از آن دیده نمیشود، مگر جاهای بلند مسجد، مانند سینۀ مرغ بر روی امواج آب دریا!.